Boek van Richard Otto en Mark Deeleman: Artificiële Intelligentie is banensloper en kwaliteitsimpuls tegelijk

Artificiële Intelligentie gaat de wereld compleet op zijn kop zetten of liever gezegd: is daarmee al volop bezig. Richard Otto en Mark Deeleman zetten in hun recente boek ‘AI; We’re fucked’ op een rij wat per bedrijfssector de consequenties zullen zijn van de opkomst van deze wondertool. En die zijn voor de creatieve industrie, om een voorbeeld te noemen, niet mals.

Kort samengevat: duizenden, eenvoudige, routinematige banen gaan verdwijnen. Functies waarbij het accent ligt op kwaliteit en betrouwbaarheid zullen aan belang winnen. Toch overheerst in het boek niet somberheid maar optimisme. Omdat AI het routinematige werk kan vervangen, zal er in de media meer tijd vrijkomen voor research. Of uitgevers in deze tijd van eroderende businessmodellen deze verwachte kostenbesparing zullen inzetten voor verbetering van kwaliteit óf juist om te bezuinigen op hun productieprocessen, is een vraag. In ieder geval is er reden voor alle hens aan dek, zo betogen Otto en Deeleman. 

De mediasector gaat op zijn kop

Ik las vooral het hoofdstuk waarin de impact van kunstmatige intelligentie op de mediasector wordt beschreven en deed dat kort nadat ik de zegeningen van AI aan den lijve had ondervonden. Ja, ja: ik sta niet afwijzend ten opzichte van AI. Je wordt tegenwoordig doodgegooid met onbegrijpelijke communicatie uitingen die je soms vier keer moet doorlezen voordat de essentie zich opdringt. Het persbericht dat ik recent kreeg van een mediaorganisatie bevatte zoveel gebakken lucht, verpakt in een zee van loze woorden, dat ik door de bomen het bos niet meer zag. Zonden van mijn tijd.  Ik vroeg AI om de kern in een paar woorden samen te vatten. Binnen luttele seconden rolde er een transparant bericht uit mijn computer. De computer vroeg me beleefd of ik nog een herziene versie van de samenvatting wenste in de stijl van een persbericht of een beleidsnotitie. Ik koos uit nieuwsgierigheid voor de persberichtmodus en die klonk bij kritische lezing als een klok. Die hele digitale sessie kostte niet meer dan een paar seconden. Uiteindelijk koos ik uit zelfbehoud voor het door mijzelf geschreven bericht, waarvan de conceptie minstens een half uur van mijn tijd opeiste. Zou ik die tijd niet hebben gehad, dan zou ik voor de AI-versie hebben gekozen. Geen lezer die het had gemerkt. 

Hilversum zit in het oog van de storm

Dit is een nutshell de toekomst die Richard Otto en Mark Deeleman in hun boek voorzien. De creatieve sector en dus ook de media, bevinden zich in het oog van de AI-storm zo stellen ze. AI-systemen kunnen eenvoudige nieuwsberichten schrijven, automatisch sportverslagen genereren en financiële nieuwsberichten maken. Kranten doen dat al door algemene nieuwsberichten per regio in te kleuren.  Zo wordt de suggestie gewekt dat zo’n bericht specifiek voor jouw regio is bedoeld. De lezers trappen er overigens lang niet altijd in, zo blijkt uit de reacties op linkedin. De daar afgedrukte trits met screenshots van gelijksoortige berichten waarin alleen een plaatsnaam is gewijzigd, wordt vooralsnog vergezeld door veel misprijzende woorden. Je voelt je als lezer kennelijk toch belazerd. Maar dit is dus het gezicht van journalistieke diversiteit anno 2025

Deze banen gaan verdwijnen 

Artificiële Intelligentie zal vooral de functie van bureauredacteuren, die nu nog een dagtaak hebben aan het schrijven van eenvoudige berichten, overbodig maken. Dat geldt ook, zo voorspellen de auteurs, voor webredacteuren, nieuwslezers, vertalers, tolken, functies die samenhangen met ondertiteling, en productiemedewerkers die het druk hebben met het selecteren van foto- en videobeelden van nieuwsgebeurtenissen. In de reclamesector liggen de copywriters en graphic designers onder vuur. Het werk van video-editors zal versimpeld worden doordat AI ruwe videobeelden kan selecteren, om over het effect op muziekproducenten en componisten nog maar te zwijgen. Een bij een video passende soundtrack kan nu al, zonder auteursrecht,  in luttele secondes worden geleverd. Uitgevers zullen geen auteurs meer nodig hebben voor het vervaardigen van eenvoudige boeken met kook- of tuiniertips.

 Kwaliteitsjournalistiek blijft bestaan

 Kwaliteitsjournalistiek blijft bestaan, zo verwachten de auteurs, omdat die lastig geautomatiseerd kan worden. AI zal het werk van diepgravende reporters wel aanzienlijk vereenvoudigen omdat bijvoorbeeld documenten en beleidsstukken snel doorzocht kunnen worden. De kans op ongelukken is daarbij overigens ingebakken. Dat liet het onderzoeksprogramma Pointer van KRONCRV kortgeleden zien. De redactie beschuldigde journalist Wierd Duk ervan in een van zijn podcasts de omstreden omvolkingstheorie te promoten. Pointer deed die uitspraak op basis van een door AI uitgevoerde scan van publicaties over dit onderwerp. De uitslag werd door het programma verkeerd geïnterpreteerd, de redactie faalde in een goede kwaliteitscontrole en dat resulteerde in een valse beschuldiging rond een gevoelig onderwerp. De Ombudsman van de publieke omroep tikte Pointer op de vingers. Menselijke controle blijft dus van vitaal belang.

Productieproces wordt goedkoper 

Het technische productieproces van televisie zal aanmerkelijk goedkoper worden, voorspellen Richard en Mark. AI kan content maken zonder de dure infrastructuur van een omroep. Programma’s kunnen spoedig met een fractie van de huidige budgetten worden gemaakt. Zelf trok ik déze conclusie uit dit hoofdstuk over de media: persoonlijke merken zullen steeds belangrijker worden. Het gaat er straks niet meer om met welke middelen nieuwsproducten tot stand komen, maar wie er zijn/haar handtekening onder zet. De vraag of de afzender wel of niet vertrouwd kan worden (nep of echt?) , is dan van doorslaggevende betekenis. In hun boek beschrijven de auteurs behalve de gevolgen voor de mediasector ook de consequenties van de opkomst van AI in nog elf andere sectoren.  Aan het eind vindt de lezer een nuttige lijst met praktische tips hóe deze storm te overleven.

TON VERLIND

Mark Deeleman en Richard Otto