John van den Heuvel (Telegraaf): trial by media

Bestaat onafhankelijke journalistiek nog? Hoewel ik dat niet wil, word ik regelmatig overvallen door twijfels. Ik zie tal van openlijke en verborgen sturingsmechanismen. Neem de betrokkenheid van misdaadverslaggever John van den Heuvel van De Telegraaf bij de affaire rond Marco Borsato. Deze ochtend valt de misdaadverslaggever in een felle column de verdediging van Borsato aan.

‘Verweer Marco Borsato overschrijdt grenzen, zelden hoorde ik in een zedenzaak zulke felle aanvallen op een aangeefster en haar familie’, schrijft hij. Dat is een opmerkelijke conclusie. Wie rechtszaken volgt ziet een gebruikelijk patroon: de officier van justitie benadrukt het leed van het vermeende slachtoffer, de verdediging probeert - onderbouwd met feiten - de visie van de rechter op de veronderstelde dader te keren. Usance in de rechtszaal, zou je zeggen.

Partijdig

Van den Heuvel kiest al bij aanvang van dit proces partij. Hij noemt de verdedigingsstrategie van het echtpaar Knoops sleaze and dirty en zet vraagtekens bij een ‘'deskundigenrapport’ (de aanhalingstekens zijn van Van den Heuvel) van rechtspsycholoog Peter van Koppen, ‘die zich door Knoops liet inhuren om de verklaringen van het meisje te fileren.' 'Niet eerder las ik zo een vooringenomen en slecht onderbouwd rapport, louter en alleen bedoeld om de aangeefster naar beneden te halen’, aldus Van den Heuvel, die er aan toevoegt: ‘Dat een gerenommeerde wetenschapper als Van Koppen zich hiervoor leent, is ronduit stuitend. 'Het rapport werd volgens de journalist door de officieren van justitie dan ook 'terecht volkomen genegeerd'.

Het is helemaal niet zo verrassend dat een officier van justitie voorbij gaat aan een rapport dat zijn visie op de zaak ondermijnt. De analyse van Van den Heuvel had ik overigens liever van de rechter willen horen dan van De Telegraaf.

Dubbelrol deugt niet 

Ik heb geen oordeel over deze kwalificaties, want daarvoor zit ik onvoldoende in die rechtszaak. Maar wie de verslaggeving volgt - en daarbij verder kijkt dan De Telegraaf - kan zich afvragen of Van den Heuvel niet veel te nauw betrokken is. Hij heeft vanaf het moment dat deze affaire speelt, vergaande contacten met de aangeefster, die hij naar eigen zeggen (misschien) niet heeft gecoacht, maar vanuit zijn journalistieke expertise wel heeft geadviseerd. Door de verdediging van Borsato wordt hij daarvoor terecht gekapitteld. Zo is hij behalve waarnemer ook onderdeel geworden van het nieuws. Dit staat haaks op de afstand die een onafhankelijk opererend journalist tegenover zijn onderwerp hoort te hebben. Zijn sturing van de opinie vermindert de kansen van de beklaagde.

Adviseur en verslaggever ineen is een combinatie die niet deugt, hoe stellig Van den Heuvel zijn emotionele betrokkenheid ook ontkent.  Bekommernis om de aangeefster oogt sympathiek, maar is natuurlijk niet gratis. Zo verschaft de krant zich toegang tot een profijtelijke bron. En dat vertaalt zich in de huidige medialogica in succes en opbrengst. Heeft de verslaggever in zijn aanvankelijke keuze misgegokt, dan is zijn reputatie naar de knoppen en is er reputatieschade. Hij heeft een belang. Er staat dus veel op het spel, wat de kans op journalistieke tunnelvisie vergroot.

Het vermengen van belangen kostte Peter R. de Vries het leven. Dat werd ten onrechte gezien als een aanslag op de persvrijheid, want die onafhankelijkheid was ook door De Vries al lang opgegeven. Van den Heuvel zet die traditie helaas voort.

Aan de kritische noten die de misdaadverslaggever zet bij de kwaliteit van dit proces hecht ik dan ook geen enkele waarde. Zo ziet trial by media er in de praktijk uit.

TON VERLIND

foto: Wiki