Het is een discussie die in Hilversum maar niet op gang wil komen: hoe kan de publieke omroep met goede journalistiek zijn vertrouwensrelatie met het publiek versterken? Die vertrouwensrelatie staat onder sterke druk.
De kritiek is bekend: de journalistieke programma’s opereren binnen een veel te beperkte bandbreedte, steeds dezelfde woordvoerders, met dezelfde visies op dezelfde thema’s. Er is weinig ruimte voor een kijk op het nieuws die afwijkt van de gangbare opvattingen. De meebeleef-journalistiek waarbij reporters verslag doen vanuit de haarvaten van de samenleving is deels vervangen door salonjournalistiek: dat eeuwige gezelschap van experts dat de wereld uit de tweede of derde hand beschouwt vanuit (talkshow)studio’s, bij voorkeur met een amusante omlijsting. Maar ook het NOS Journaal gaat ver in het 'toegankelijk' maken van het nieuws, soms grenzend aan misleiding.
Journalisten zouden het vertrouwen van de samenleving moeten herwinnen door meer met de voeten in de klei te staan en de informatiestroom om te leggen: niet Hilversum dat namens de gevestigde orde de wereld van de politici duidt aan de kijker (‘we zullen het nog een keer uitleggen’) maar journalisten die als bondgenoten van de kiezer Den Haag laten zien wat zich in de samenleving voltrekt.
Over de vertrouwensbreuk die ik zie, werd ik door Ib Haarsma, ondervraagd voor Broadcast Magazine. Ib is kwartiermaker streekomroep bij de NLPO (Nederlandse Lokale Publieke Omroep), een onderdeel van de NPO waar gewerkt wordt aan het versterken van streekomroepen. Die zitten met hun activiteiten dicht op de wijken en hebben zo, naar mijn overtuiging, een deel van de sleutel in handen om van salonjournalistiek weer inleef-journalistiek te maken. Dit is een pleidooi voor een journalistiek revival bij de publieke omroep.
Luister/kijktijd: ongeveer 10 minuten.
Treurigheid ten top inmiddels.
Muziek met zangers/ zangeressen, sport, heel veel vooraankondigingen voor hun omroepprgrammas , na elk programma en iedere dag herhaald.
En we sturen voor iedere omroep wel een bekende Nederlander naar een mooi buitenland om iets leuks te doen of die met een spelletje mee mag spelen.
Journalistiek’ bij de NPO gaat over Den Haag, of over Hilversum.
(of via de mening van een bekend Nederlander óver de mening van DE NEDERLANDER.)
Hilversum kan maar geen overkoepelende structuur creëren van enige samenhang in het land.
Alles is het nieuws van de dag, of losse reportages over iets ergens in Nederland.
Het land wordt in delen tegenover elkaar gezet: de boeren zijn Oost of Noord, en Amsterdam is…
Ik schakel al jaren over naar Duitsland en Engeland voor journalistiek inhoudelijke programma's. In beide landen is de inhoud van het programma belangrijker dan het uiterlijk en leeftijd van de presentatrice.
Eens: journalistiek speelt bij de publieke omroep al heel lang op een zijveldje. Dat is begonnen met het kopieren van programma-formules van ,,de commercielen'' (sandwichformules, info-tainment, voxpops, talkshows, een 8 uurjournaal van 20 minuten inclusief weer), vervolgd met de invoering van reclame en onherkenbare omroepfusies (KRONCRV: ,,maak morgen beter etc., maak morgen mee'', BNNVARA: ,,wij zijn voor'' : Milieudefensie en Albert Heijn hadden het niet beter kunnen bedenken!) en nu vooralsnog geeindigd in de verwarring van ,,de socials'', waar makers in het beste geval met hun ,,poten in de klei staan'' maar vaker in het informatie- en opiniemoeras verzuipen.
De hoop dat lokale omroepen altijd en overal het tij kunnen keren lijkt me nogal voorbarig.
Goede uitzonderingen daargelaten blijft het…
Ja zeker. En dat roept de vraag op ‘wat is jounalistiek dan?’ Afgelopen jaar verscheen daarover in het uitstekende tijdschrift ‘fotografie magazine’ het uitstekende artikel met de titel ‘De rol van fotografie in de denocratie,’ waarin een aatal wezenlijke thema’s aan bod komen. Fotojournalisten net als sportverslaggevers staan soms dichter in verbinding nog, dunkt mij, met oorspronkelijke krachten, ‘buikgevoel’, passie en vreugde dan overprikkelde nieuwsschrijvers.
Overigens roept het nog een associatie op, die wel wat ver te zoeken is, doch leerzaam en inspirerend. Toen de BBC in 196- of 97 de uitzendrechten voor het voetbal verloor aan de commerciëlen braken zij zich het hoofd over wat daar dan tegen over te programmeren? De noot werd gekraakt door er een magnifiek…