De gelegenheid maakte de dief: die conclusie komt boven in de documentaireserie ‘Het mondkapjesgoud’ van het productiebedrijf NewBe in opdracht van KroNcrv waarin de gouden deal van Sywert van Lienden en zijn kornuiten wordt gereconstrueerd. Ambtenaren die tijdens de crisis belast waren met de inkoop van medische hulpmiddelen hadden helemaal geen zin in de handel van het trio. Het ingewikkelde zaken doen met een non-profitinstelling vonden ze maar gedoe en zo transformeerde het initiatief zich langzaam van een goed doel naar een profijtelijke bv.
De ambtenaren stonden erbij en keken er naar. Het kon de overheid niet schelen en het drietal raakte in de ban van het grote geld, daarbij op de achtergrond geholpen door de ijdele Hugo de Jonge. De minister wilde af van de publieke verwijten , gevoed door een social media campagne van Van Lienden, dat de overheid tekort schoot. Het was een bewuste tactiek om de politieke druk op te voeren. Het trio wekte en public de indruk dat het voor elkaar kreeg, waarin de overheid niet slaagde. Voor de ambtenaren voelde dat als een belediging, ze gingen met de hakken in het zand. Sywert hoorde als CDA-er tot de inner circle van De Jonge en kwam zo -gemakkelijker dan andere aanbieders- binnen.
Slechts één stap verwijderd van netwerkcorruptie
Het is een ontluisterend beeld te zien waartoe netwerkdruk kan leiden, slechts één stap verwijderd van netwerkcorruptie. De rol van minister De Jonge als politiek verantwoordelijke blijft in de documentaire onterecht onderbelicht, zoals de minister tot nu toe voortdurend de dans lijkt te ontspringen. Hij zorgde voor kaders waarbinnen het een puinhoop kon worden. Een repeterend feit. Hugo laat in meer dossiers een spoor van vraagtekens achter. Denk aan de huurmarkt die onder de handen van de minister instortte.
Ander opmerkelijk feit dat tamelijk terloops passeert: hoewel er in de verpleeghuizen onder de medewerkers grote onrust bestond over het ontbreken van beschermingsmiddelen, namen de bestuurders volgens een ambtenaar alle tijd. Toen de inkopende ambtenaren wilden melden dat er een grote levering mondkapjes aankwam reageerden de meeste verpleeghuizen niet. Het werk wat ermee gemoeid was ‘tilden ze het liefst over Pasen’. Het was crisis, maar er was kennelijk tijd.
Overheid heeft geen recht op terugbetaling
Wie de docuserie bekijkt zal begrijpen waarom de rechter deze week besliste dat de overheid geen aanspraak maakt op terugbetaling van de winst.
Het is interessant hoe je telkens weer door het omcircrlen van maatschappelijke fenomenen en het beschrijven van jouw observaties, onderbuik gevoelens en verscholen thema’s aan de oppervlakte weet te brengen die als gist hun eigen weg vervolgen in de perceptie van de lezer. De samenhang van elementen als propaganda en macht, menselijke drijfveren als hebzucht en manipulatie en de noodzaak van transparantie om de wereld waarin wij leven leefbaar en geloofwaardig en menselijk te houden. En de belangrijke rol van massa-media in die constructie.
Meer een ,,Haagse'' affaire dan een affaire Van Lienden c.s. Al blijft het schokkend te zien, hoe het drietal - Van Lienden voorop - zich luidruchtig verkneukelt over de manier waarop ze de overheid en hun eigen o zo ,,belangeloze'' stichting voor miljoenen hebben getild. Dat het rijk het geld - vooralsnog - niet terugkrijgt lijkt me terecht. De belangeloos werkende bedrijven en dito vrijwilligers rond de stichting, die in de waan verkeerden dat ze hier met een ideeel doel te maken hadden, komt die 20 miljoen
toe. En nu maar afwachten wanneer dat geld een keer wordt overgemaakt.
Onbevredigend in de documentaire blijft dat de hoofdrolspelers in het coconabaleid, in casu Hugo de Jonge en zijn ambtenaren,
de dans…